چگونه برنامه ریزی درسی کنم؟

یکی از مهم‌ترین و اساسی‌ترین دغدغه‌های هر محصلی، نظم و ترتیب و برنامه ریزی برای درس خواندن است. فرقی نمی‌کند که شما دانش آموز باشید یا دانشجو. همچنین مهم نیست در چه پایه تحصیلی قرار داشته باشید و رشته شما چه باشد. در هر صورت برنامه ریزی درسی می‎تواند موفقیت تحصیلی شما را تا حد قابل توجهی بالا ببرد. اما روش این کار چگونه است؟ بهترین روش برای برنامه ریزی درسی چیست و چگونه باید آن را انجام دهیم؟ به چه شکلی برنامه را اجرا کنیم و از آن عقب نمانیم؟ برای اینکه پاسخ تمام این سوالات را بدانید، در ادامه با موسسه آموزشی موفقیت همراه باشید.

برنامه ریزی درسی چیست و چرا انجام می‌شود؟

درس خواندن و به طور کلی تحصیل، مانند هر کار دیگری، یک پروسه گسترده است. وقتی فردی می‌خواهد تحصیل را آغاز کند، در ابتدا سوالاتی برای او مطرح می‌شود. از کجا باید آغاز کند؟ سپس چه کاری انجام دهد؟ تا چه زمانی باید درس خواندن را ادامه دهد؟ منابع چیست؟ این‌ها مسائلی است که با یک برنامه اصولی و صحیح رفع می‎‌شود.

برنامه در واقع یک نقشه راه است. یک پلن که راه را به شما نشان می‌دهد. در یک برنامه درست، کارهایی که باید انجام شود و درس‌هایی که باید خوانده شود مشخص می‌شود. علاوه بر این، تعیین کردن زمان و بازه آن در برنامه، شما را از سردرگمی رها می‌کند. مشکلی که متاسفانه بسیاری با آن روبرو می‌شوند و همین، آن‌ها را از درس زده می‌کند.

گفتیم که ریختن برنامه برای تعیین شدن نقشه راه و زمانی که باید صرف شود کاربرد دارد. اما برخی می‌پرسند: اصلا چه لزومی برای برنامه ریزی درسی وجود دارد؟ مگر چه اتفاقی می‌افتد اگر این کار را انجام ندهیم؟ در پاسخ باید گفت نداشتن یک برنامه مدون و دقیق، می‌تواند به سادگی باعث سردرگمی شما شود. به هر حال تعداد دروس زیاد است و هر کدام هم روش مطالعه خاص خود را دارد. به همین جهت اگر برنامه ریزی درسی انجام ندهید، علاوه بر سردرگمی، ممکن است زمان شما تلف شود و حتی از تحصیل زده شوید. تنبلی و عدم کسب نتیجه دلخواه نیز از نتایج آن است.

حال که از مزایای این کار مطلع شدیم، در ادامه روش دقیق برنامه ریزی تحصیلی را بررسی خواهیم کرد. اگر بررسی زیادی در این باره در منابع مختلف انجام داده‌اید اما هنوز روش صحیح کار را نمی‌دانید، در ادامه با ما باشید.

برنامه ریزی برای دوره ابتدایی

موضوع مهمی که وجود دارد این است که دانش آموز ابتدایی در سنین کودکی و ابتدای نوجوانی که زمان نشاط و بازی و یادگیری است قرار دارد. بنابراین ضروری است که با یک برنامه سبک، علاوه بر یادگیری و تثبیت و مطالعه دروس مدرسه، دانش آموز بتواند به حد کافی به تفریح نیز برسد. هم تفریح بیش از حد و هم درس خواندن بیش از حد مضر هستند.

برای تمامی دانش آموزان دوره ابتدایی، لازم است تا هر روز درس آن روز و روز بعدی مرور شود. به این منظور، می‌توان با برنامه ریزی درسی دروس پایه و اصلی که در همان روز تدریس شده، به علاوه دروس روز بعدی، برنامه را طراحی کرد.

این به آن معناست که باید از دروسی مانند هدیه‌های آسمان، هنر و امثال آن به منظور مطالعه دروس روز صرف نظر کرد و این دروس را به شکل فعالیت‌های تفریحی و بازی برای دانش آموز در نظر گرفت. دروسی مانند بخوانیم و بنویسیم، علوم، مطالعات اجتماعی و نیز ریاضی البته باید هر یک به مدت نیم الی یک ساعت مطالعه شود.

برای شفافیت بیشتر موضوع، مثالی می‌زنیم. تصور کنید امروز شنبه است و دانش آموز در مدرسه دروس ریاضی، هدیه، فارسی و هنر را خوانده است. همچنین برنامه فردای او شامل فارسی، ریاضی، علوم و قرآن است. امروز (فرضا شنبه) می‌تواند ابتدا ریاضی، علوم و فارسی را، هر یک به مدت نیم ساعت مطالعه کند. بعد از این، نوبت به انجام مشق مورد نیاز برای فردا می‌رسد. پس فرمول کلی این است: «دروس مهم هر روز به علاوه دروس مورد نیاز برای فردا».

البته دانش آموزان پایه ششم در کنار این روش، باید برای موفقیت در آزمون ورودی سمپاد از خدمات مشاوره تیزهوشان نیز استفاده کنند.

دانش آموزان متوسطه اول (راهنمایی) چگونه برنامه ریزی کنند؟

حال به بررسی روش برای دانش آموزان متوسطه دوره اول یا همان راهنمایی می‌رسیم. این دوره که شامل پایه هفتم، هشتم و نهم است، مسیر گذر از ابتدایی به دبیرستان (متوسطه دوم) است. همچنین اتفاقات مهمی مانند یادگیری برخی دروس پایه و نیز انتخاب رشته نیز در این دوره اتفاق می‌افتد.

از دید مشاوران متخصص این عرصه، یک دانش آموز هفتم، هشتم یا نهم باید علاوه بر مطالعه دروس خود به صورت جدی‌تر نسبت به ابتدایی، زمان مناسبی را نیز برای تفریح و ارتباط با همسالان، خانواده و اجتماع در نظر داشته باشد. دوره متوسطه اول، دوره آغاز بلوغ اجتماعی است و به هیچ وجه نباید از دست برود. همچنین در کنار آن، توجه به درس و تقویت پایه تحصیلی مهم است.

عادتی که دانش آموزان راهنمایی (متوسطه اول) باید در خود نهادینه کنند، مطالعه دروس در طول سال تحصیلی است. به این معنا که درس هر روز در همان روز مطالعه شود و به شب امتحان موکول نگردد. این امر باعث می‌شود تا کیفیت بالا رفته و از انباشته شدن مطالب جلوگیری شود.

در دوره متوسطه اول، دروس شما در دو دسته کلی قرار می‌گیرد: دروس حفظی و دروس تحلیلی. دروس حفظی درس‌هایی هستند که صرفا باید یاد گرفته و حفظ شوند. مانند مطالعات اجتماعی و دینی. اما دروس تحلیلی آن دسته از مواد درسیست که با یادگیری آن‌ها، باید بتوانید مسائل را حل کنید. مانند اکثر قسمت‌‎های علوم تجربی و نیز درس ریاضی.

در برنامه ریزی درسی روزانه شما، علاوه بر اینکه درس‌های هر روز و روز بعد قرار دارد، باید دروس حفظی و تحلیلی نیز به صورت یکی در میان قرار گرفته باشد. این موضوع از خستگی ذهن و پایین آمدن تمرکز جلوگیری می‌کند. این موضوع به خصوص برای برنامه ریزی درسی نهم اهمیت زیادی دارد.

دانش آموزان دبیرستان (متوسطه دوم) و برنامه ریزی کنکور

از سال‌های اولیه و برنامه ریزی درسی برای دروس پایه که بگذریم، به دانش آموزان دبیرستان و نیز داوطلبان کنکور می‌رسیم. سه سال دهم، یازدهم و دوازدهم به علت نزدیکی به امتحانات نهایی و نیز کنکور، بسیار بااهمیت هستند. پس باید دقت زیادی به برنامه ریزی برای این سال‌ها داشت.

بسیاری طی مشاوره تحصیلی با مشاوران، سوال می‌‌کنند که «چگونه از کلاس دهم برای کنکور بخوانیم؟». شروع از دهم برای کنکور دغدغه مهمی است که با یک برنامه منظم می‌توان آن را به خوبی پیش برد. اما قبل از هر چیزی، باید تاکید کنیم که سال دهم و یازدهم، صرفا مختص کنکور نیستند. اگر دانش آموزی بدون داشتن تفریح و استراحت کافی به درس خواندن بی وقفه در این سال‌ها بپردازد، در سال دوازدهم که سرنوشت ساز است خسته شده و ادامه راه برای او دشوار خواهد بود. پس چند ساعت انجام فعالیت مورد علاقه تان را در پایه دهم و یازدهم در برنامه داشته باشید.

ابتدا باید برنامه ریزی در سال‌های دهم و یازدهم را بررسی کنیم. در این دو سال، بهتر است از حدود ۳ ساعت مطالعه روزانه آغاز کنید و در انتهای یازدهم به روزانه ۶ ساعت برسید. به این ترتیب، نظم و پیوستگی شما حفظ می‌شود و خسته نیز نخواهید شد. هر روز، دروس ارائه شده در آن روز را مطالعه کنید. سپس می‌توانید دروس روز بعد را نیز در برنامه بگنجانید. سعی کنید دروس اختصاصی و عمومی به صورت یکی در میان باشند تا از یکنواختی پرهیز شود.

به طور کلی چه به منظور برنامه ریزی برای کنکور و چه دهم و یازدهم، درس اختصاصی رشته را باید تقریبا هر روز مطالعه کرد. برای رشته تجربی این درس زیست شناسی و برای ریاضی نیز درس حسابان است. در ادامه، بهتر است برنامه ریزی برای کنکور را نیز بررسی کنیم.

برنامه ریزی برای کنکور چگونه باید باشد؟

سال دوازدهم (و یا سال فارغ التحصیلی)، سال سرنوشت ساز کنکور شماست. در این سال باید تمامی دروس را از دهم تا دوازدهم به منظور آمادگی برای امتحانات نهایی و نیز کنکور مطالعه کنید. پس دروس به دو دسته دروس پایه و دروس دوازدهم تقسیم می‌شوند.

در ابتدا، با بررسی چند روز از زندگی خود، ساعاتی که می‌خواهید به درس خواندن اختصاص دهید را مشخص کنید. بهتر است برنامه‌های فوق برنامه و غیرضروری را لغو و به سال بعد معوق کنید تا زمان مناسبی برای مطالعه به دست آید. البته باید یکی دو ساعت در هر روز را برای استراحت و تفریح و ارتباط با دوستان و خانواده در نظر بگیرید.

بعد از اینکه ساعات را مشخص کردید، نوبت به نوشتن برنامه می‌رسد. ابتدا درس اصلی رشته خود را در هر روز (یا ۵ تا ۶ روز هفته) قرار دهید. یعنی در برنامه هر روز (یا حداقل ۵ روز از هفته) بنویسید «زیست شناسی». حال دروس دیگر را نیز به ترتیب اهمیت در هر روز جای دهید. اما برای برنامه ریزی درسی دروس پایه چه کنیم؟ سعی کنید حدود ۴۰ درصد برنامه هر روز را صرف دروس پایه کنید.

اما آیا نیازی به نوشتن ساعت دقیق هست؟ خیر. فقط مشخص کنید چه تایمی برای هر درس نیاز است. هر روز با توجه به این بازه زمانی مشخص شده دروس را بخوانید تا برنامه به اتمام برسد. بهتر است بازه‌ها حدود ۴۵ دقیقه تا یک ساعت و نیم (۹۰ دقیقه) باشد. این باعث می‌شود تا علاوه بر التزام به برنامه، از انباشته شدن کارها و به تعویق افتادن آن جلوگیری شود. همچنین در هر روز، حدود یک تا دو ساعت را برای عقب ماندگی‌های احتمالی خالی بگذارید.

با اهمیت استعداد تحلیلی در آزمون تیزهوشان آشنا شوید!

جمع بندی و سخن پایانی

در این مطلب از وب سایت موسسه آموزشی موفقیت، به برنامه ریزی درسی و روش انجام آن به تفکیک دوره تحصیلی و همچنین برنامه ریزی برای کنکور پرداختیم. امیدواریم با رعایت این موارد و حفظ پیوستگی، به هدف دلخواه خود برسید. موسسه آموزشی موفقیت نیز در این راه با ارائه بهترین خدمات مشاوره درسی در کنار شما خواهد بود.